-
1 сабагы
кисть с ягодами -
2 җитен сабагы
треста́ (льняно́й сте́бель) -
3 камыш сабагы
трости́нка -
4 серкәлек сабагы
= серкәлек җебе тычи́ночная нить -
5 үлән сабагы
трави́нка, были́нка -
6 чәчәк сабагы
= чәчәк сабы бот. цветоно́с, цветоно́жка, сте́бель, стебелёк цветка́ -
7 сабак
I сущ.; бот.1) сте́бель; плеть, ботва́ || сте́бельный, стеблёвый, стеблево́йчәчәк сабагы — сте́бель цветка́
кабак сабагы — плеть ты́квы
бәрәңге сабагы — ботва́ карто́феля
колмак сабагы — плеть (сте́бель) хме́ля
сабак яфраклары — стеблевы́е ли́стья
2) диал. ветвь, ве́ткаагач сабакларында бәс — на ве́тках дере́вьев и́ней
•- сабак җибәрү
- сабакка утыру
- сабакка үсү II сущ.1)а) уст. уро́ксабакка бару — идти́ на уро́к
тиздән сабак башлана — ско́ро начина́ется уро́к
б) прост. учёба, обуче́ниедин сабагы — религио́зное обуче́ние
сабактан туктау — зако́нчить учёбу
2) дома́шнее зада́ние; дома́шняя рабо́та3) уро́к; слу́чай, происше́ствие ( из которого надлежит делать выводы)сабак булыр бу сезгә — э́то послу́жит вам уро́ком
сабак бирү — обуча́ть, преподава́ть
••сабагын укыту — наказа́ть
-
8 сабак
сабак Iар. прям., перен.урок;адабият сабагы урок литературы;сабак бышыр- готовить урок;бул маа сабак болду это мне послужило уроком.сабак II1. стебель, стебелёк;гүл сабагы бот. цветоножка;2. плеть (бахчевых культур);коондун сабагы плеть дыни;3. перен. строфа (в песне);алым сабак состязание в песне-импровизации (несколько напоминающее турецкое "мани"; один поёт первую часть строфы или всю строфу, другой в рифму отвечает);мектеп балдары менен алым сабак айтышты они устроили хоровой перепев со школьниками;сабак ташта- пропев, вызвать кого-л. для исполнения песни;ошол кишиге сабак таштап кетиңиз вы спойте и вызовите того вон человека;узун сабак длинный разговор, длинная беседа;алдыларында кымыз, узун сабакка түшүштү перед ними кумыс, они начали долгую беседу;узун сабак кеп салды он долго рассказывал;узун сабак ыр длинная песня. -
9 җитен
1. сущ.лён || льняно́йозын җитен, сүс җитен — лён-долгуне́ц
җитен басуы — льняно́е по́ле
2. прил.; перен.җитен мае — льняно́е ма́сло
льняно́й, цве́та льна, бе́лый, как лён- җитен киндереҗитен чәчле малай — с льняны́ми волоса́ми
- җитен тукыма
- җитен киптергеч
- җитен комбинаты
- җитен кырлыгы
- җитен сабагы
- җитен сүсе
- җитен талкучы
- җитен талкыгыч
- җитен талкышы
- җитен тарау
- җитен тәрәшләвеч
- җитен чәчкеч
- җитен чәчәге
- җитен чүбеге
- җитен үстерүчелек
- җитен эрләүче -
10 камыш
сущ.камы́ш, тростни́к || камышо́вый, тростнико́выйшикәр камышы — са́харный тростни́к
камыш таяк — камышо́вая трость
- камыш кирпечкамыш түбә — камышо́вая кры́ша, тростнико́вая кро́вля
- камыш күрән
- камыш сабагы
- камыш тургае
- камыш чыпчыгы••камыш кебек (камыш буйлы) — как трости́ночка, стро́йный ( о фигуре)
-
11 сарут
сущ.; бот.пыре́й, пыре́йник ( вид сорных и кормовых злаков), костёр || пыре́йныйсм. тж. актамыршуышма сарут — пыре́й ползу́чий
тамырсабаклы (арадаш) сарут — пыре́й промежу́точный
сарут сабагы — сте́бель пыре́я
сарут тамыры — пыре́йный ко́рень
сарут исе — за́пах пыре́я
-
12 серкәлек
сущ.; бот.пы́льник, пыли́нки- серкәлек җебесеркәлек аталык орлыкларыннан тора — пы́льники состоя́т из мужски́х семя́н
-
13 серкәлек җебе
-
14 тырай тибү
= тырай уйнау; = трай тибү1) игра́ть в тырайлы́; игра́ть с деревя́нным мячо́мтырай уйнап йөргәнче, сабагыңны кара — лу́чше де́лай дома́шние зада́ния, чем игра́ть с деревя́нным мячо́м
2) перен. бить баклу́ши -
15 үлән
сущ.трава́ || травяно́йяшел үлән — зелёная трава́
күпьеллык үләннәр — многоле́тние тра́вы
үлән яшеле — травяна́я зе́лень
- үлән ашаучыүлән капламы — травяно́й покро́в
- үлән басулы чәчү әйләнеше
- үлән бете
- үлән катнашмасы
- үлән сабагы
- үлән торышы
- үлән чәчү••үлән астыннан ут йөртү — де́йствовать исподтишка́
-
16 чәчәк
I сущ.; бот.цвет, цвето́к || цвето́чныйболын чәчәкләре — луговы́е цветы́
кәнәфер чәчәге — цвет сире́ни
гөл чәчәге — цвето́к ко́мнатного цветка́ (ко́мнатного расте́ния)
оешма (укмаш) чәчәк — соцве́тие
чәчәк ата башлау — зацвести́
чәчәк атып бетерү — отцвести́
табигый чәчәк — приро́дный цвето́к
тере чәчәк — живо́й цвето́к
чын чәчәк — настоя́щий цвето́к
чәчәк аттыру — дожда́ться цвете́ния
кода-кодагыйлык чәчәк ата — расцвета́ет кумовство́
ясалма чәчәк — иску́сственный цвето́к
- чәчәк баганачыгыбер чәчәк белән яз булмый — (погов.) одна́ ла́сточка весны́ не де́лает (букв. один цвето́к весны́ не де́лает)
- чәчәк бакчасы
- чәчәк бәйләме
- чәчәк бөресе
- чәчәк төймәсе
- чәчәк кибете
- чәчәк киоскы
- чәчәк коңгызы
- чәчәк кою
- чәчәген кою
- чәчәк сабагы
- чәчәк сабы
- чәчәк сатучы
- чәчәк табанчасы
- чәчәк тирәләре
- чәчәк төбе
- чәчәк төплеге
- чәчәк тузаны
- чәчәк түтәле
- чәчәк үстерүче
- чәчәк үстерүчелек
- чәчәк яны яфрагы
- чәчәк япмалары
- чәчәккә бөреләнү
- чәчәккә төймәләнү••II сущ.; мед.чәчәк кебек чагы — во цве́те лет
о́спа || о́спенныйжил чәчәге — ветряна́я о́спа
чәчәк микробы — о́спенный микро́б
- чәчәк бетчәсечәчәк салу (салдыру) — привива́ть о́спу, оспопривива́ние
- чәчәк чыгу
- чәчәк шадрасы -
17 чәчәк сабы
-
18 шайтан
I сущ.1) миф. шайта́н; чёрт, дья́вол, бес, сатана́, нечи́стая си́латик торганга шайтан койрыгын (аягын) тоттырган — (погов.) безде́льнику чёрт всучи́л свою́ ла́пу подержа́ть
2) перен. чу́вство, настрое́ние, скло́нность к чему-л.; бескирелек шайтаны — бес упря́мства
кемнең күңелендә нинди шайтан утырганын каян беләсең — отку́да знать, у кого́ на душе́ како́й бес сиди́т
3) бран. чёрт, дья́волсукыр шайтан — слепо́й чёрт
кая югалдың, шайтан? — где ты пропа́л, чёрт?
ни шайтаныма — како́го дья́вола, за каки́м дья́волом
•- шайтан күбеге
- шайтан сөяге
- шайтан ашыгы
- шайтан таягы
- шайтан тырнагы••шайтан алгыры — чёрт возьми́, чёрт побери́, чёрт подери́ (дери́); поди́ ты к ле́шему
шайтан алмаштырган (бала) — ребёнок, кото́рого, я́кобы, чёрт подмени́л (обычно некрасивый или слишком чёрный, подвижный или плаксивый)
шайтан ачыткысы — прост.; см. шайтан суы
шайтан аягын сындырыр (сындырырлык) — чёрт но́гу сло́мит; сам чёрт не разберётся, чёрт (его) зна́ет
шайтан вәсвәсәсе (коткысы; котырыгы) — дья́вольское наважде́ние; бесо́вское наважде́ние
шайтан да булмас; шайтаным да булмас (тимәс) — ни черта́ не случи́тся
шайтан да (шайтаным) да юк (күренми) — ни черта́ нет, никого́ нет, совсе́м пу́сто
шайтан дилбегәсе — паути́на (осе́нние ни́ти паути́ны)
шайтан коткару — шутл. освободи́ть чёрта, вы́пить
шайтан котыртты — чёрт (бес) попу́тал, чёрт (нелёгкая) дёрнул; грех попу́тал
шайтан малай (кыз) — чертёнок (черто́вка)
шайтан сабагы — уст. сатани́нские уро́ки ( о светском обучении в противоположность религиозному)
шайтан таңы — ло́жная заря́ (предрассветное, недолговременное просветление неба); зау́треня
шайтан токымы — исча́дие сатаны́, чёртово отро́дье
шайтан яшеннән курыккандай (качкандай) курку (качу) — боя́ться как чёрт ла́дана; бежа́ть как чёрт от ла́дана
шайтанга ою — поддава́ться собла́зну, искуше́нию
шайтаннан арттыру (арттырып җибәрү) — превосходи́ть самого́ чёрта (в хитрости, в лукавстве)
шайтаннан да ярлы — бе́ден как Ио́в, бе́ден как Ла́зарь; бедне́е чёрта
шайтаннан җәяү качкан — изворо́тливый, увёртливый, ло́вкий
шайтанның арт аягы — чертёнок, бесёнок, сорване́ц ( о детях)
шайтанның сөт кардәше — ше́льма, пройдо́ха
шайтаныма да ярамый — ни к чёрту не годи́тся
- шайтан кебекшайтаның да тончыгыр — и чертя́м то́шно
- шайтан кушканмы
- шайтан суы
- шайтан сөте
- шайтан төкреге
- шайтан туе
- шайтан эше
- шайтаныма дипме II вводн. сл.чёрт, дья́вол; чёрт побери́, чёрт возьми́шайтан, онытып җибәргәнмен — чёрт возьми́, совсе́м забы́л
шайтан, соңга калдым — чёрт побери́, опозда́л
-
19 шалкан
сущ.; бот.ре́па || ре́пный, ре́повыйшалкан үстерү — выра́щивать ре́пу
мал шалкан — кормова́я ре́па
бүкән шалкан — брю́ква
тиле шалкан — репо́вник
бер шалкан — репи́на
шалкан яфрагы (сабагы) — репня́к, ботва́ ре́пы
мич башында шалкан пешми (үсми) — (погов.) ре́па на печи́ не созрева́ет (не растёт); лень добра́ не прино́сит
шалкан суы — ре́пный сок; ре́повый отва́р
- шалкан күбәләгешалкан орлыгы — ре́пное се́мя
- шалкан мае••шалкан бәясендә — за бесце́нок, очень дёшево
шалкан чәчәрлек — мо́жно се́ять ре́пу, о́чень гря́зный (об ушах, шее и т. п.)
-
20 жазуу
и. д. от жаз- I1. писание;жазуу сабагы урок письма;жазуу экзамендери письменные экзамены;жазуу түрүндө в письменном виде;2. почерк;3. (иногда жазуу-сызуу) письменность, письмена;4. судьба, предопределение;жазууда кудай буюрса, жатса да, киши албайбы? фольк. если бог судил, то разве, даже лёжа, человек не получит (желаемого) ?ар кимге болот бир иш жазуудагы фольк. с каждым случается то, что ему предопределено.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
кәрләч — Сабагы һәм яфраклары сусыл декоратив үлән; сахра борычы; рус. Очиток … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Артыкбаев, Качкынбай — Качкынбай Артыкбаев Дата рождения: 15 декабря 1934(1934 12 15) Место рождения: с. Кепер Арык, Фрунзенский район, ныне Московский район, Киргизская Автономная Советская Социалистическая Республика (1926 1936), РСФСР, СССР Дата смерти … Википедия
ачы — с. 1. Лимон, мүк җиләге, серкә кебек нәрсәләрнең ачылыгын хәтерләтә торган тәм 2. Әрем, борыч, хинин тәме кебек тәм 3. Сизү органнарына начар тәэсир итә торган ачы төтен исе. и. Шундый тәм яки ис 4. Ачыган, ачытылган ачы катык 5. Җир, туфрак тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилем — 1. Әйберләрне ябыштыру өчен кулл. тор. ябышкак куе сыекча 2. Хайван сөягеннән яки тиресеннән ясалып, җылы суда койка сыман ашамлык әзерләүдә кулл. тор. аксым матдәсе; желатин 3. Сөйләгәндә тукталып, төртелеп тормау, сүзләрнең урынлы килүе, матур… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
какы — Кәбестәсыманнар семь. сабагы ашарга яраклы үлән үсемлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
камыл — 1. Өлгергән ашлыкның көпшәсе, сабагы 2. Игеннәрне урып җыйганнан соң җир өстендә калган сабак төбе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәлшә — Бер кат чабып алганнан соң үскән яшь үлән. Сабагы киселгән үсемлекнең төбеннән шытып чыга торган яшь үсентеләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәүсә — Агач яки куакның җир өстеннән башлап очына кадәр ботаклар җибәрә торган өлеше, төп сабагы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көпшә — (КӨПШӘЛӘНҮ) – 1. Кисеме түгәрәк булган куыш эчле озынча әйбер. Кайбер үләннәрнең турыга үскән эче куыш сабагы. КӨПШӘГӘ УТЫРУ – Сабак җибәрү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кузлут — Иренчәчәклеләр семь. сабагы дүрт кырлы, шәмәхә кызыл чәчәкле берьеллык чүп үлән; рус. Жабрей … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
курай — (КУРАЙЧЫ) – 1. Көпшәсе кипкән үсемлек сабагы 2. Гадәттә көпшәле үсемлек сабаныннан ясала торган тынлы музыка коралы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
